Welke behandeling kan ik innemen tegen de symptomen van ovarieel falen?

Patiënten die tegen borstkanker worden behandeld, lijden vaker aan symptomen van ovarieel falen (warmteopwellingen, gewrichtspijn, slaaptekort, humeurschommelingen, vaginale droogte,…). Bovendien zijn de symptomen bij hen meestal ernstiger dan bij andere vrouwen.
Dit is te wijten aan het feit dat het ovarieel falen vroegtijdig en bruusk optreedt, ten gevolge van de chemotherapiebehandelingen en/of adjuvante hormoonkuren om borstkanker te behandelen.

Via bepaalde handelingen kunnen zulke patiënten worden geholpen om hun symptomen in te perken en hun levenskwaliteit te verbeteren.

In eerste instantie moeten dergelijke klachten door vrouwen onder woorden worden gebracht en door verpleegkundigen worden aangehoord. De klachten moeten binnen de familiale en sociale context worden geplaatst, want ze worden mogelijk onder invloed van stress en omgevingsfactoren verscherpt. Zo kunnen warmteopwellingen op een natuurlijke manier worden beperkt door de kamertemperatuur te verlagen, leefruimtes beter te ventileren en zichzelf goed te hydrateren.

Het volstaat echter niet om enkel de levenswijze aan te passen. In principe mogen vrouwen die borstkanker hebben de hormonale substitutiebehandeling voor de menopauze (op basis van oestrogeen en progesteron) niet innemen. Er werd onderzoek gedaan naar alternatieven, zoals niet-hormonale behandelingen. Zo zouden bepaalde antidepressiva (zoals Venlaflaxine) of bepaalde andere geneesmiddelen (zoals Gabapentine of Clonidine) warmteopwellingen eveneens in bedwang houden. Daarnaast hebben vrouwen vaak last van vaginale droogheid, waardoor ze mogelijk pijn hebben tijdens seksuele betrekkingen. Ze durven hier niet altijd spontaan over praten. Het gebruik van een niet-hormonaal glijmiddel of bevochtigende gel kan nochtans verlichting brengen. Als die voorgaande behandelingen niet volstaan, kan aan vrouwen die borstkanker hebben gehad soms een kleine dosis milde oestrogenen worden voorgeschreven in de vorm van een vaginale zetpil. Hierbij moet echter worden opgetekend dat de inname van bepaalde vaginale oestrogenen of antidepressiva niet verenigbaar is met adjuvante hormoonkuren tegen borstkanker.
Als u symptomen van ovarieel falen en/of seksuele problemen ervaart, praat er dan over met uw arts.

Wanneer een zwangerschap overwegen na afloop van de behandeling?

In theorie worden hormoonafhankelijke kankers mogelijk aangewakkerd door bepaalde hormonen die tijdens de zwangerschap in grote mate door uw lichaam worden geproduceerd. Verscheidene observatieonderzoeken tonen echter aan dat patiënten die na hun borstkanker zwanger raken geen hoger risico lopen op recidief, zelfs wanneer de tumor hormoonreceptoren bevatte.

Hoe het ook zij, artsen raden aan om na de kankerdiagnose minstens 2 jaar te wachten alvorens een zwangerschap te overwegen. De kans op recidief is immers groter tijdens die periode en neemt nadien af.

Als u een hormoontherapie krijgt die mogelijk gedurende enkele jaren na de kankerdiagnose moet worden toegediend, is het aangeraden om te wachten tot na die behandeling alvorens een zwangerschap te overwegen. Sommige behandelingen, zoals Tamoxifen, kunnen immers foetale misvormingen veroorzaken wanneer dit middel tijdens de zwangerschap wordt ingenomen. Voor andere behandelingen is nog niet goed geweten welke effecten ze hebben op de zwangerschap.

Er lopen momenteel verscheidene studies die het risico onderzoeken van een onderbreking van de hormoonbehandeling na ongeveer 2 jaar om zwanger te raken. Hoewel die studies eerder geruststellend zijn, zijn nog niet alle resultaten beschikbaar. Als u uw hormoonkuur vóór de geplande einddatum afbreekt om zwanger te raken, is het in ieder geval aangeraden om uw hormoonkuur na de bevalling te hervatten, zodat u in totaal 5 tot 10 jaar in behandeling bent, volgens de aanbevelingen van uw oncoloog.

Hoe lang na de behandeling kan ik mijn vruchtbaarheid laten testen?

Tijdens een kankerbehandeling wordt de menstruatiecyclus mogelijk zeer onregelmatig of blijft uw menstruatie zelfs uit.
Dit fenomeen is meestal van voorbijgaande aard en de duur ervan wordt bepaald door uw leeftijd en het soort behandeling (elk geneesmiddel heeft andere schadelijke gevolgen voor uw eileiders). Gewoonlijk krijgen vrouwen jonger dan 40 jaar 6 maanden na afloop van de chemotherapie opnieuw een regelmatige menstruatiecyclus, op voorwaarde dat ze nadien geen hormoonkuur innamen.

Tijdens die periode wordt de groei van de follikels, die de oöcyten (of eicellen) bevatten, hernomen. De aan- of afwezigheid van een menstruatiecyclus zegt echter weinig over de kwaliteit van de eicellen of de folliculaire reserve. 3 tot 15% van de vrouwen (afhankelijk van hun leeftijd) kan immers spontaan zwanger raken tijdens die periode. Hoewel u best twee jaar wacht alvorens zwanger te raken (zie: ‘Wanneer mag ik een zwangerschap overwegen?’), kunt u na die herstellingstermijn de werking van uw ovarieel systeem al eens laten testen.
Om uw ovariële reserve te laten testen, kunt u verschillende testen laten uitvoeren: een bloedafname om de concentratie van het AMH-hormoon (anti-Müller-hormoon) te laten bepalen, in combinatie met een echografie om de antrale follikels op te meten.

.